Declaran
Universal di Diritu di Omis
2u3454 Tomado
I papiadu pa Assembleia Geral na si Resoluon 217 A di 10 de Dezemdro
di 1948
PRIAMBULO
Suma
qui qui ricunhicidu dignidadi di tudu membru di familias I se diritus
djusta na tudu sintidu, I ca pudi adu pa utru djintis, I ta fassi
liberdadi fundamental di djustia cu paz na mundu intidu.
Suma
falta di cunsi, cu disprezu di diritu di omis I ta leba malbadessa na
manera di pensa di pecaduris suma mundu qui na bin bin, nund qui tudu
pecaduris dbidi papia livri, di fia, di ca tene medu di nada, nim di
coitadessa, I papia declaraon suma cussa m garandi qui omi sunha.
Omi
padidu pa viki, pa quila I dibidi tadjadu di tudu manera pa ca nada di
mal utchal, pa quila I criadu manga di diritus pa pudi difindil.
Suma
na mundu tudu djintis dbidi mama, I purcis pa I dadu coragem pa
mama ba ta quirci cada dia.
Suma
qui carta qui Naon Unida scribi pa si povu, I cuirta risso si fiana
na diritu di omi qui tudu qui I sedu suma pecadur qui djusta qui virus
na mundu I qui misti djuda pa tudu omis cu mindjeri mama I pa I ten
mindjor condion di bida na metadi di tudu ermon.
Suma
stadus qui pui na son djurmenti pui mon pa firmanta I pa djuda naon
unida leba barbade pa tudu ladu I pa pul cu tudu si fora pa I
rispitadu qui liberdadi qui mistidu.
S
ora qui tudu djintis intindi diritu barbadi, pa tudu por I ianda pa
dianti pudi snu
ASSEMBLEIA
GERAL
Danu
DECLARAON UNIVERSAL DI DIRITU DI OMI suma cussa qui tudu djintis
misti pa I tchiga pa tudu povu intidu qui sta na mundu, pa tudu djintis
qui sta na mundu quilis qui pudu pa djuda povu, pa tene sempri na
coron I pa fassi fora pa sina tudu djintis d considju pa
cada quin sibi rispita liberdadi di si companher, I pa el prpi s
quil qui na leba qui barbadi pa tudu ladu disna di si terra, t na
terra di utrus djintis pa tudu pudi cunsi DECLARAON. Povu cu stadu
qui pui na un son I dbidi fassi djintis vivi Declaraon I pa
mamal na ladu qui cada quin sinta bas di si stadu.
ARTIGO 1.
Tudu
pecadur padidu livre, ninguin ca ms ninguin, tudu djusta, tudu tem
mesmu diritu. Tudu quin qui padidu, tem si roon, cu si manera di
pensa. Na metadi di utrus I dbidi fassi cussas cu ermondadi.
ARTIGO 2.
Tudu
pecadur dbidi gurta risso diritus cu liberdadi qui faladu na
Declaraon, sin scudju, di rassa, di cr, di matchu fmia, di lngua,
di religion, di politica, utrus, suma cussas qui bin di tchon di
djintis, pabia I pissadu, pabia I fidju di rgulu aladje,
pabia di utrus cussas parcidus.
Nin
qui quila, I ca na fassi nin un scudju na statutu polticu di
tribunal, di tudu terra , di terra qui bu bicu interradu nel,
nin qui terra ta manda na si cabea, utrus ta manda nel.
ARTIGO 3.
Tudu
pacadur tem diritu di vivi, di sedu livre I di djubudu, pa ca nada
otchal di mal.
ARTIGO 4.
Ninguin
ca dibidi fassidu catibu, nin pudu tarbadja a fora, pabia I cussa qui
tudjidu di tudu manera na Declarao Universal dos Direitos dos
Homens.
ARTIGO 5.
Ninguin
ca na sutadu, nin maltratadu matadu fassidu cussas qui el prpi I
nega.
ARTIGO 6.
Tudu
pecadur tem diritu di djubidu suma pecadur na udju di stadu.
ARTIGO 7.
Dianti
di lei, tudu djintis djusta, scudju ca tem, tudu tem diritu di difindidu
dianti di lei, tudu tem diritu di difindidu dianti di cabalindadi
malbadessa.
ARTIGO 8.
Na
cada terra, lei ta pudu pa guarda pecadur, I pa mostral caminhu di ianda.
El qui manda tudu pecadur, na cada terra qui sta nel I tem diritu di
busca dunus di lei di qui terra, pa mostral caminhu.
ARTIGO 9.
Ninguin
ca pudi prindidu, nin fitchadu sercadu na terra qui sinta.
ARTIGO 10.
Dianti
di lei, tudu djintis djusta I tene quil mesmo diritu. Cada culpa di
alguin, dbidi djubidu suma qui lei manda, I dibidi lebadu pa tribunal
di bardadi, sin scudju, pa djubi t nund qui roon caba I nund qui
culpa cumsa.
ARTIGO 11.
1 . Si
alguin conta mintida pa b, na tribunal bu dbidi pera, sin discunfia,
t ora qui tudu djintis odja qui mintida, pa lei cumsa pudu na pratu
limpu. Si I tchiga pa bu castigadu, enton bu ta sibi cuma bu dbidi
difindidu, pa ca nada otchau di mal, t dia qui bardadi limpu pus.
2 .
Lei qui fassidu as I pa djubi dianti. Ninguin ca pudi condenadu pa
cussa qui fassiduba dja qui dixa di fassidu antis di lei pudu,
otcha qui lei ca tem qui cussa I ca raba culpa. Nin qui quila, ninguin
ca dbidi pudu castigu qui ms qui cu pudu otcha qui lei fassidu.
ARTIGO 12.
Ninguin
ca dbidi pudu sufri, pabia utru miti na si bida, na bida di si famlia,
na si cassa, na si cartas qui ta ricibi, ninguin ca dbidi miti
na bida di ninguin, ora qui sedu, bu tem diritu di bai queixa.
ARTIGO 13.
1 .
Tudu pecadur tem diritu di ianda I di cudji cau di mora na terra qui
tchiga I misti sinta.
2 .
Tudu pecadur tem diritu di larga si terra terra qui sinta nel I
riba pa si terra ora qui I misti I ca dbidi tudjidu riba.
ARTIGO 14.
1 .
Tudu pecadur qui na pirsiguidu, tem diritu di cudji terra qui misti bai,
na qui terra I tem diritu di dadu asilu pa I puga.
2 .
diritu, I ca pudi djubidu ora qui crimi qui fassidu, tudu ladu di mundu
ca mistil.
ARTIGO 15.
1 .
Tudu pecadur tem diritu di tem un nacionalidadi ( puga na terra qui
misti ).
2 .
Ninguin ca dbidi tudjidu puga na terra qui misti, muda di terra qui
si bicu interradu nel.
ARTIGO 16.
1 .
Ora qui pecadur padidu toc I tchiga cassamentu, omi cu mindjer tem
diritu di cassa I pa fassi famlia, sin djubi pa rassa, religion,
pa terra qui alguin padidu. Ora qui cassa , qui na caba, tudu dbidi
djusta, ca dbidi mansia na nada, pabia elis tudu I qui un son.
2 .
Cada quin dibidi cassa cu quin qui I misti. Cassamentu ca dbidi dadu.
3 .
Famlia, I un balur garandi di sociedadi, tambe I tem diritu di djubidu
I djubi stadu.
ARTIGO 17.
1 .
Tudu pecadur tem diritu di tene si cussa, qui dissil.
2 .
Ninguin ca pudi robadu si cussa a fora.
ARTIGO 18.
Cada
pecadur tem diritu di pensa di si manera I di pensa cussas qui misti,
di cudji si religion. Cu tudu s diritu, I misti faladu di cuma, tudu
pecadur pudi troca di si religion di si manera di pensa, di fassi
cerimnia di si religion ora qui I misti, I manera qui I misti. El son
cu djintis di si grupu. Cada quin pudi sina quin qui I misti si
religion, na cassa na rua.
ARTIGO 19.
Tudu
pecadur I livri pa papia qu qui I misti, pa quila ninguin ca tem
diritu di chatial na si papia, na cussas qui na busca tene di
conta djintis sin cudji cau certu di conta qu qui I pensa.
ARTIGO 20.
1 .
Tudu pecadur tem diritu di mati runion qui misti, fassi associaon
di ermondadi.
2 .
Ninguin ca pudi pudu a fora pa mati runion fassi associaon.
ARTIGO 21.
1 .
Tudu pecadur tem diritu di sta dianti di nogs pblica di si terra, el
prpi cu si cabea, utru alguin qui cudjidu pa tudu.
2 .
Tudu pecadur tem diritu di entra na tarbadju di stadu, sin scudju.
3 .
Quin qui povu misti, el qui bom pa sedu chefe, I dibidi mostradu atravs
di ileion di bardadi qui ta fassidu , nunde qui tudu djintis ta mati,
I ta djusta na tudu. Cu sgridu garandi cada quin ta vota na cussa qui
el propi I misti sim djubi cu cumpanher.
ARTIGO 22.
Tudu
pecadur na metadi di utrus, I tem diritu di djubidu diritu pa ca nada
otchal di mal.
I dbidi
pidi si quinhon na stadu di tudu coldadi, pabia I si diritu.
ARTIGO 23.
1 .
Tudu pecadur tem diritu di dadu tarbadju I di cudji tarbadju qui misti,
di dadu bom material di tarbadju I di tene tudu cussas qui pudu djudal
na fassi si tarbadju I dbidi djubidu pa ca I fica sin tarbadju.
2 .
Tudu tem diritu di pagadu balur di si tarbadju.
3 .
Quin qui ta tarbadja I dbidi gardicidu I di pagadu qui qui na djigal
cu si famlia pa sinti diritu na metadi di djintis nund qui sta
nel. Si quil qui nganga ca tchigal, I dbidi burridu di utru manera.
4 .
Tudu tarbadjur tem diritu di djunta cu utrus tarbadjaduris pa sai na rua
pa difindi s diritu.
ARTIGO 24.
Tudu
pecadur tem diritu di discansa dispus di un tarbadju pissadu, diritu di
tem ora di tarbadju djustadu I diritu di pagadu na si frias di cada
anu.
ARTIGO 25 .
1 .
Tudu pecadur tem diritu di tene um bocadinhu pa sugura si famlia, na
ora di duena I na sabura, suma tene cussas di cume, di bisti, tene
cassa di mora, tene dutur qui na cural, tene si quinhon na stadu pa ora
di duena, ora qui mancu, ora qui si omi/mindjer murri, na ora di
bedjissa, I pirdi un cussa qui ta djudal.
2 .
Maternidadi cu si mininus tem diritu di djudadu diritu. Tudu mininus qui
padidu dentru fora di maternidadi dbidi djubidu cu qui bom udju
di stadu.
ARTIGO 26.
1 .
Tudu pecadur tem diritu di bai scola. Scola pa mininus ca dbidi pagadu.
Tudu mininu dbidi pudu na scola. Scola tcnica profissional I dbidi
sedu pa cada quin cudji. Pa curso garandi I dbidi dadu pa quin qui
misti I pa quin qui pudi sin scudju.
2 .
Educaon I dbidi iabri pa manga di cussas di sina, suma quil qui omi
misti, quil qui na djudal vivi diritu I pa I sdu livri, suma quil qui
na djudal intindi mundu, mole coron cu ermondadi pa tudu djintis di
terra, tudu rassas, tudu religion, suma desenvolvimentu di Naons
Unidas pa guarda paz.
3 . I
ta fica pa cada pap cu mam, cudju educaon qu misti pa s fidjus.
ARTIGO 27.
1 .
Tudu pecadur tem diritu di mati cermnia di si cultura, mati tudu
manifestaon qui ta mostra mundu qu qui si cultura bali nel.
2 .
Tudu tem diritu di guardadu cussa qui dissel I par el. cussa qui
fassidu cu si mon prumeru I ca misti pa utru fassi suma el.
ARTIGO 28.
Na
Declarao, tudu pecadur tem diritu di fassil cunsidu pa djintis di si
terra I pa djintis di tudu mundu, I pa fassil pa I sedu quil ordem qui
pudi fassil sintidu qui diritus cu liberdadi qui papiadu.
ARTIGO 29.
1 .
Cada pecadur tem qu qui dbidi fassi na si comunidadi, sin quila el
suma pecadur I ca pudi sedu livri nin I ca pudi bai pa dianti.
2 . Na
tudu diritu que faladu na declaon, ora qui na fassi ora qui bu
na gozal, bu ca dixa di sedu limitadu pa lei, qui na pudu pa cada quin
pudi rispita diritus cu liberdadi di utrus, pa pudi contenta manera di
cada quin na metadi di utrus, pa democracia intchi mundu.
3 .
Nin un dia s diritus cu liberdadis ca pudi fassi du contra quil qui Naon
Unida mistil par el.
ARTIGO 30.
Ninguin
ca pudi ncunha na nin un palabra di Decleon pa pudi fassi cussas
qui intidu pa fassi utrus manera di pensa, qui pudi tudji dana
diritu cu liberdadi qui faladu.
|